Olej z czarnuszki właściwości, zastosowanie i dawkowanie. Dlaczego warto skorzystać z jego prozdrowotnych właściwości

Medycyna naturalna i fitoterapia zyskują coraz więcej na popularności, a liczne badania naukowe potwierdzają pozytywny wpływ wielu aktywnych substancji roślinnych na zdrowie człowieka. Wśród dobrze przebadanych roślin o udowodnionym potencjale prozdrowotnym jest Nigella sativa – czarnuszka siewna, która zajmuje wysoką pozycję, jako obiecujący surowiec leczniczy. Przeprowadzone badania naukowe wskazują na jej szerokie spektrum właściwości farmakologicznych.
          Same nasiona czarnuszki siewnej, a także wytwarzany z nich olej były szeroko stosowane w leczeniu różnych chorób związanych z układem oddechowym (w tym chorób zakaźnych), prawidłowym funkcjonowaniem żołądka, jelit, wątroby, nerek, krążenia i odporności oraz dla ogólnej poprawy samopoczucia i ogólnie pojętego stanu zdrowia (1). W Azji nasiona oraz olej z czarnuszki nadal uważane są za jedne z najważniejszych dostępnych środków leczniczych i są używane w leczeniu wielu chorób, takich jak astma, zapalenie oskrzeli czy reumatyzmu. Czarnuszka to również naturalny środek stosowany od stuleci do odmłodzenia ciała, pięknej skóry czy nawet dbania o szczupłą sylwetkę.
          Olej tłoczony z czarnuszki siewnej ma ostry i dość specyficzny smak i nie każdemu może smakować, ale w tym przypadku zasada “wszystko co dobre, nie smakuje” sprawdza się w zupełności, bo ilość prozdrowotnych właściwości jakie wykazuje olej z czarnuszki powoduje, że nie można przejść obok niego obojętnie i warto po niego sięgnąć nie zważając na specyficzny smak.

Jaki jest skład oleju z czarnuszki?

          Olej z czarnuszki w niemal 85% składa się z nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), których nasz organizm nie potrafi wytworzyć, dlatego powinny być dostarczane z pożywienia. Za najcenniejsze dla naszego zdrowia uważa się kwasy Omega-3, 6, 9. W oleju z czarnuszki przewagę stanowi kwas Omega-6 (46-68%), a rzadko spotykany w olejach roślinnych kwas Omega-3 występuje w zawartości od 1,5-4%. Ważnym kwasem tłuszczowym znajdującym się w oleju z czarnuszki jest też kwas Omega-9 stanowi 18-32%. Wśród nienasyconych kwasów tłuszczowych wymienia się głównie kwas linolowy (50-60%), oleinowy (20%) i eikozadienowy (3%), Ważną i istotną część stanowią fitosterole, flawonoidy, alkaloidy (m.in. nigellina), antyoksydanty, witamina E, karoteny, biotyna, witaminy z grupy B i związki mineralne: wapń, magnez, żelazo, selen, cynk i potas. W zależności od pochodzenia surowca roślinnego skład olejku może się różnić, jednak najważniejszymi związkami czynnymi są: tymochinon (30-48%), karwakrol (6-12%) i tymol. Potwierdzona została także obecność innych składników olejku eterycznego, takich jak karwon, limonen i cytronelol (2,3).

Olej z czarnuszki jako środek przeciwbakteryjny, przeciwwirusowy i przeciwgrzybiczy.

        Mechanizm działania przeciwdrobnoustrojowego działania oleju z czarnuszki nie został dotychczas udowodniony, jednak jego przeciwbakteryjne działanie przypisuje się głównie składnikom chinonowym – tymochinonowi (4). Tymochinon ma potwierdzone działanie przeciwbakteryjne i może wzmacniać działanie antybiotyków.

        Udowodniono w kilku badaniach [5,6,7], że wyciągi z czarnuszki, a dokładnie wspomniany tymochinon hamuje rozwój patogennych bakterii gram dodatnich. Co ciekawe, udowodniono [7], że czarnuszka jest aktywna nawet przeciwko gronkowcowi złocistemu, który jak wiadomo na szeroką skalę “występuje” w naszych szpitalach. W 2016 roku w pracy naukowej uzyskano zaskakujące wyniki [8], że stosowanie 2g czarnuszki daje zbliżone efekty w obniżaniu aktywności Helicobacter Pylorii, co farmakologiczne leczenie. Przy okazji zmniejsza dolegliwości towarzyszące temu schorzeniu.

       Powyższe wyniki nie wskazują jednak, że czarnuszkę należy w zupełności zastąpić leki, ale może znacząco poprawić skuteczność leczenia.

       Działanie przeciwwirusowe zostało przeprowadzone in vivo na myszach i potwierdziło działanie oleju z nasion czarnuszki siewnej przeciwko cytomegalowirusom. Natomiast w badaniu na ludziach [9] chorujących na wirusowe zapalenie wątroby typu C – udowodniono, że podawanie 3 razy dziennie, przez 3 miesiące 450 mg oleju z czarnuszki istotnie zmniejsza miano wirusa w organizmie i poprawia markery stresu oksydacyjnego.

      W badaniach laboratoryjnych [5] udowodniono, że czarnuszka hamuje rozwój Candida albicans oraz grzybów odpowiedzialnych za choroby skóry.

      Okazuje się, że olej z czarnuszki ma działanie przeciwpasożytnicze [10], a u dzieci naturalnie zakażonych tasiemcem badania wykazały, że jedna doustna dawka etanolowego ekstraktu z czarnuszki (40 mg/kg), bez skutków ubocznych, zmniejszała procent obecności jaj tasiemca w kale. W badaniu in vivo u zwierząt podawano przez 2 tygodnie olej z czarnuszki siewnej, co doprowadziło do zmniejszenia liczby przywr w wątrobie, a także do zmniejszenia całkowitej liczby jajeczek złożonych zarówno w wątrobie, jak i w jelitach. Czarnuszkowa kuracja wykazała też dużą skuteczność w przypadku zakażeń owsikami, blastocystozą, a nawet włośnikiem krętym.

Olej z czarnuszki i jego wpływ na zmniejszenie objawów kataru siennego.

       Co ciekawe olej z czarnuszki zmniejsza objawy astmy i kataru siennego. W badaniu przeprowadzonym przez Kalus U. i współpracowników [11] szczególnie dobre efekty zaobserwowano u dzieci od 6 roku życia. Zmniejszeniu uległ katar sienny i objawy uporczywego kaszlu. W badaniu tym naukowcy określili również dobową dawkę graniczną, powyżej której pojawiały się problemy gastryczne (takie jak: odbijanie, ból brzucha) na poziomie 40mg oleju/ kg masy ciała, co może być dla nas cenną wskazówką i sygnałem, że powyżej tej dawki mogą wystąpić skutki uboczne. W kilku pracach badawczych wykazano, że czarnuszka łagodzi i wspiera standardową kurację w alergicznym nieżycie nosa, naukowcy [11] doszli do wniosku, że olej z czarnuszki już po dwutygodniowej kuracji regularnego stosowania:

• Zmniejszył przekrwienie błony śluzowej nosa,
• Uczucie swędzenia w nosie,
• Katar i kichanie,
• Przerost małżowin,
• Bladość błony śluzowej,

Nikakhlagh S. i współpracownicy [11] sugerują również, żeby rozważyć kurację olejem z czarnuszki w sytuacji, kiedy nie można stosować leków przeciwalergicznych.

Olej z czarnuszki, a nowotwory.

       Czarnuszka i produkowany z niej olej z pewnością nie jest żadnym cudownym środkiem w leczeniu nowotworów, ale istnieją badania, które wskazują, że jej stosowanie jako dodatek do kuracji może być zasadne. Za przykład może nam posłużyć badanie przeprowadzone na szczurach, gdzie udowodniono, że podawanie przez 30 tygodni oleju w diecie samców wpłynęło znacząco na zmniejszenie zarówno łagodnych, jak i złośliwych nowotworów jelita grubego. Terapia ta również zmniejszyła częstość występowania nowotworów w płucach oraz różnych częściach przewodu pokarmowego zwierząt, w szczególności w przełyku i przedżołądku[12].

Co z cukrzycą i cholesterolem?

        W jednym z przeprowadzonych badań, zbadano wpływ kwasu α-liponowego, L-karnityny i oleju z czarnuszki na metabolizm węglowodanów i lipidów u szczurów z cukrzycą wywołaną streptozotocyną. Zarówno kwas α-liponowy, jak i N. sativa znacznie zmniejszały podwyższony poziom glukozy we krwi. Ponadto połączenie wszystkich trzech wymienionych substancji znacznie zwiększało poziom insuliny i peptydu C. Zauważono także zwiększoną aktywność przeciwutleniającą i zmniejszenie oksydacyjnego uszkodzenia DNA, jednakże poziom cholesterolu całkowitego oraz triacylogliceroli znacząco się nie zmienił [13]. Istnieją inne badania potwierdzające przeciwcukrzycowe działanie oleju z czarnuszki i jej pozytywnego wpływu na wydzielanie insuliny, trwają również badania w kierunku wpływu czarnuszki na poziom lipidów.

 

Pielęgnacyjne działanie oleju z czarnuszki.

        Analizując olej z czarnuszki skupiłam się bardziej na jej właściwościach prozdrowotnych, ale olej z czarnuszki doskonale sprawdza się w pielęgnacji większości rodzajów cery przede wszystkim tłustej, trądzikowej, mieszanej, skłonnej do zapychania, wrażliwej i problematycznej. Fajne efekty pielęgnacyjne można osiągnąć łącząc go z olejkiem z drzewa herbacianego, który w połączeniu z olejem daje silne działanie antybakteryjne. Systematyczne stosowanie oleju z czarnuszki reguluje poziom sebum, zmniejsza ilość wyprysków i zaskórników, spowalnia procesy starzenia się skóry. Olej z czarnuszki wykazuje działanie pielęgnację skóry z atopowym zapaleniem skóry – łagodzi swędzenie i zaczerwienie skóry, wspiera procesy regeneracyjne, natłuszcza skórę i wzmacnia jej naturalną barierę ochronną.

       Olej z czarnuszki dzięki bogactwu niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, antyoksydantów i witaminy E wykazuje intensywne właściwości pielęgnacyjne.

Najważniejsze z nich to:

• właściwości łagodzące – olej z czarnuszki łagodzi stany zapalne skóry, zmiany trądzikowe i różnego rodzaju podrażnienia,
• właściwości kojące – eliminuje swędzenie i podrażnienie skóry, zmniejsza zaczerwienienie skóry,
• właściwości antyalergiczne – olej z czarnuszki łagodzi objawy dolegliwości związanych z alergiami skórnymi, łuszczycą i atopowym zapaleniem skóry,
• właściwości antybakteryjne – olej z czarnuszki hamuje rozwój trądziku, pomaga zwalczać łupież i zapobiega jego nawrotom,
• właściwości regulujące – czarnuszka reguluje pracę gruczołów łojowych,
• właściwości regenerujące – olej z czarnuszki przyspiesza procesy regeneracji naskórka,
• właściwości gojące – mówi się, że olej z czarnuszki działa jak plaster na podrażnioną skórę i zmiany trądzikowe, przyspieszając ich gojenie,
• właściwości antyoksydacyjne – olej neutralizuje działanie wolnych rodników,
• właściwości ochronne – wzmacnia barierę ochronną naskórka i chroni przed działaniem czynników zewnętrznych,

          W przypadku zastosowania oleju z czarnuszki w celach kosmetycznych wystarczy wmasować olej w skórę głowy bądź użyć bezpośrednio na skórę twarzy w miejsce pojawiającej się dolegliwości.

 

Stosowanie i dawkowanie oleju z czarnuszki.

          Olej z czarnuszki można wypijać codziennie przed posiłkiem. Standardowa dawka oleju wynosi od 1 do 2 łyżeczek. Ekstraktu z nasion czarnuszki nie należy stosować w okresie ciąży. Olej z czarnuszki trzeba przechowywać w temperaturze 4-10 stopni Celsjusza.
         Niewątpliwie wadą oleju z czarnuszki, (jeśli w ogóle mówimy o wadach tego oleju) jest jego charakterystyczny, ostry posmak, który powoduje, że wiele osób się poddaje i nie trwa w zdrowym nawyku. Istnieje jednak kilka sposobów jak można smacznie “przemycić” ten specyfik bez straty jego właściwości. Warto wymieszać go z miodem, bądź pyłkiem pszczelim z niewielką ilością soku z cytryny lub sokiem malinowym – co spowoduje, że jego smak będzie znacznie lepszy, a dodatkowo wzmocnimy moc oleju w połączeniu z miodem, sokiem z cytryny czy sokiem z malin. Innym rozwiązaniem jest podawanie go do dressingów sałatkowych. Jeśli zaczynasz podawać olej z czarnuszki – zacznij od mniejszych ilości i każdego dnia zwiększaj je stopniowo do pożądanej dawki.

        Jedno jest pewne, ilość prozdrowotnych właściwości i korzyści płynących z oleju z czarnuszki powoduje, że warto go wdrożyć do codziennej diety, a nasz organizm nam się odwdzięczy siłą, zdrowiem, piękną cerą i wyglądem.

Bibliografia:

1. Al-Jabre S, Al-Akloby OM, Al-Qurashi A i wsp. Thymoquinone, an active principle of Nigella sativa, inhibited Aspergillus niger. Pak J Med Res 2003; 42(3).
2. Al-Jassir MS. Chemical composition and microflora of black cumin (Nigella sativa L.) seeds growing in Saudi Arabia. Food Chem 1992; 45:239-42.
3. Atta-Ur-Rahman. Nigellidine – a new indazole alkaloid from the seed of Nigella sativa. Tetrahedron Lett 1995; 36(12):1993-4.
4. Bakathir HA, Abbas NA. Detection of the antibacterial effect of Nigella sativa ground seeds with water. Afr J Tradit Compl Altern Med 2011; 8:159-64.
5. Salem ML. Immunomodulatory and therapeutic properties of the Nigella sativa L. seed. International Immunopharmacology 2005; 5(13-14):1749-70
6. Khan MA. Chemical composition and medicinal properties of Nigella sativa L. Inflammopharmacology 1999; 7(1):15-35.
7. Hannan A, Saleem S, Chaudhary S, Barkaat M, Arshad MU. Anti-bacterial activity of Nigella sativa against clinical isolates of methicillin resistant Staphylococcus aureus. J Ayub Med Coll Abbottabad. 2008;20:72–74.
8. Eyad M. Salem, Talay Yar, Abdullah O. Bamosa, Abdulaziz Al-Quorain,2 Mohamed I. Yasawy,2 Raed M. Alsulaiman,2 and Muhammad A. Randhawa. Comparative Study of Nigella sativa and Triple Therapy in Eradication of Helicobacter pylori in Patients with Non-Ulcer Dyspepsia. Saudi J Gastroenterol. 2010 Jul; 16(3): 207–214.
9. Barakat EM, El Wakeel LM, Hagag RS. Effects of Nigella sativa on outcome of hepatitis C in Egypt. World J Gastroenterol. 2013;19:2529–2536
10. Mohamed AM, Metwally NM, Mahmoud SS. Nigella sativa seeds against Schistosoma mansoni different stages. Mem Inst Oswaldo Cruz 2005; 100:5-211.
11. Kalus U, Pruss A, Bystron J, Jurecka M, Smekalova A, Lichius JJ, Kiesewetter H. Effect of Nigella sativa (black seed) on subjective feeling in patients with allergic diseases. Phytother Res 2003; 17:1209-14
12. Salim EI. Cancer chemopreventive potential of volatile oil from black cumin seeds, Nigella sativa L. in a rat multi-organ carcinogenesis bioassay. Oncol Lett 2010; 1(5):913-24.
13. Salama RH. Hypoglycemic effect of lipoic acid, carnitine and Nigella sativa in diabetic rat model. Int J Health Sci (Qassim) 2011; 5(2):126-34. 67. Abdelmeguid NE, Fakhoury R, Kamal SM i wsp. Effects of Nigella sativa and thymoquinone on biochemical and subcellular changes in pancreatic β-cells of streptozotocin-induced diabetic rats. J Diabetes 2010; 2(4):256-66.
    
14. Ogólnodostępne informacje w internecie.