Dieta antynowotworowa jaką wybrać – Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem

diW  niedzielę – 4 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem. W ten dzień media na całym świecie w sposób szczególny skupiają się nad zagadnieniem chorób nowotworowych. W wielu przypadkach rak okazuje się nieuleczalną chorobą, ale też wiele osób zapomina, że właściwa dieta antynowotworowa, stosowana przez całe życie może zminimalizować prawdopodobieństwo jego wystąpienia, a, w przypadku, kiedy rak jest już zdiagnozowany i, w zależności od stadium rozwoju, może przedłużyć życie. Warto przypominać o tych zagadnieniach, podkreślając istotną rolę odżywiania i aktywności fizycznej w profilaktyce przeciwnowotworowej.

Skąd bierze się rak?

Wśród czynników zachorowania na raka są takie, na które nie mamy wpływu. Do tych, które w znaczącym stopniu mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworu należą m.in.: czynniki środowiskowe, w tym przede wszystkim zanieczyszczenia środowiska, takie jak smog.

Duże znaczenie w etiologii chorób ma również styl życia. Przewlekły stres, przemęczenie i brak odpowiedniej ilości snu wpływają na złożone procesy w naszym organizmie i tym samym prowadzą do powstania przewlekłych stanów zapalnych, a w następstwie do nowotworów. Co istotne, przewlekłe stany zapalne są jedną z cech charakterystycznych dla zespołu metabolicznego, który zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia choroby nowotworowej.

Od dawna wskazywało się, że jednymi z winowajców są także wolne rodniki, które aktywują się w wzmożony sposób w okresie przewlekłego stanu zapalnego. Powoduje to uszkodzenia DNA i zmiany w strukturze kodu genetycznego oraz jego mutację. W ten sposób dochodzi do namnażania się komórek nowotworowych i pojawienia się guza.

Coraz większa ilość badań potwierdza, że zmiana trybu życia i zmiany w jadłospisie mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia nowotworu. Ważna jest przy tym różnorodność w diecie, aktywność fizyczna i troska o regularne, okresowe badania profilaktyczne. Badania dowodzą też, że 30%-40% zachorowań na raka można uniknąć, wprowadzając właściwy, tj. zdrowy tryb życia, stosując odpowiednią dietę i aktywność fizyczną (ok. 30 minut dziennie).

Dieta a rozwój chorób nowotworowych

Naukowcy dowiedli, że odpowiednio dobrane składniki pokarmowe mogą hamować  namnażania się chorych komórek i działać ochronnie na organizm. System immunologiczny pomaga w utrzymaniu równowagi organizmu, a, jak udowodniono, odpowiednie odżywianie wpływa na wzmocnienie organizmu. Wówczas wykazuje on zdolności do produkcji naturalnych komórek antynowotworowych (Naturall Killer), które są w stanie zniszczyć komórki rakowe.

Stosowanie odpowiedniej diety powoduje, że prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworu znacznie spada. Wskazuje się, że w tym zakresie istotne jest wyeliminujemy z jadłospisu produktów zawierających w składzie czynniki rakotwórcze np. toksyny, zawarte w grzybach (mykotoksyny), a także w spleśniałych ziarnach zbóż, nasionach, orzechach i innych produktach. Inną substancją, uważaną za mającą działanie rakotwórcze są WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne), występujące w wędzonych przetworach mięsnych i grillowanych kiełbaskach. Podobne działanie wykazują też nitrozoaminy, obecne w konserwantach, stosowanych do mięs, serów i ryb.

Badania dowiodły, że spożywanie owoców i warzyw, bogatych m.in. w antyoksydanty zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory oraz choroby sercowo- naczyniowe (pamiętajmy przy tym jednak, że nawet one powinny być spożywane z umiarem i nie powinniśmy przesadzać).

Dieta antynowotworowa, która wygra z rakiem…

Do najbardziej popularnych i pożądanych substancji o działaniu antynowotworowym należą:

• antyoksydanty, występujące w sporych ilościach w zielonych warzywach liściastych oraz w ciemnoczerwonych owocach i warzywach, które zawierają aktywne substancje i fitozwiązki;
• witamina E, występująca w sporych ilościach w orzechach, zarodkach zbóż i kaszach, która ma silne właściwości utleniające;
• witamina C, w którą bogate są owoce jagodowe (borówka, malina, truskawka), zielone warzywa liściaste (jarmuż, szpinak) i owoce cytrusowe. Ma ona silne właściwości utleniające;
• karotenoidy, czyli żółte, pomarańczowe i czerwone barwniki ochronne występujące w dużej ilości np. w  marchewce, pomidorach, morelach i dyni, które wzmacniają odporność i chronią komórki przed uszkodzeniami;
• glukozynolany, czyli siarkowe związki o silnym i charakterystycznym zapachu, występujące przede wszystkim w kapuście, rzodkiewce, brokule i brukselce;
• polifenole, do których zaliczamy flawonoidy (żółte, jaskrawo-czerwone i fioletowe barwniki roślinne) oraz kwasy fenolowe, które charakteryzują się gorzkim i ostrym smakiem i występująm.in: w czerwonej kapuście, rzodkiewce, wiśniach, śliwkach, brzoskwiniach i winogronach;
• saponiny, czyli wtórne metabolity roślinne, które mają działanie emulgujące i spieniające i występują w: grochu, fasoli, soczewicy, szparagach i burakach;
• sulfidy, zawierające w składzie siarkę i będące substancjami silnie aktywnymi, o silnym zapachu i smaku. Występują w: cebuli, czosnku, porze, szczypiorku i czosnku niedźwiedzim;
• Monoterpeny, czyli silne aromatyczne olejki eteryczne, występujące przede wszystkim w przyprawach.

Warto wprowadzić takie substancje do swojego codziennego jadłospisu. Warto też badać się regularnie i pamiętać o aktywności fizycznej i zdrowym trybie życia. W ten sposób jesteśmy w stanie zapobiegać wystąpieniu choroby nowotworowej.

Profilaktyka w  przypadku chorób nowotworowych

Ważną kwestią w zmniejszeniu zachorowalności na nowotwory jest prewencja. Także w przypadku osób, u których wykryto nowotwór, zaleca się zasady jak przy prewencji (jeśli nie ma przeciwwskazań do jej zastosowania). Profilaktyka pierwotna, to przede wszystkim eliminacja czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się nowotworu, takich jak: stresujący styl życia, niewłaściwa dieta, nałogi i brak aktywności fizycznej. Równie ważna jest profilaktyka wtórna, gdzie poza samobadaniem, wykonywane są badania przesiewowe. Polska Unia Onkologii prowadzi obecnie programy profilaktyczne, dotyczące badań przesiewowych raka jelita grubego, raka szyjki macicy, czy np. raka piersi. Warto korzystać z tego typu zabiegów i świadomie dbać o swoje zdrowie.

Składniki diety antynowotworowej

Najważniejsze elementy diety antynowotworowej to:

• bazowanie na owocach i warzywach w diecie;
• jedzenie  5-8 małych posiłków, nie przejadanie się oraz utrzymanie właściwej masy ciała;
• zwracanie uwagi na jakość jedzenia i unikanie posiłków przetworzonych, mocno aromatycznych i z dużą ilością dodatków do żywności;
• włączanie do diety zdrowych tłuszczy, takich jak: oliwy z oliwek, awokado i olej rzepakowy. Nie bójmy się ich!;
• ograniczenie spożycia czerwonego mięsa;
• unikanie alkoholu;
• ograniczenie soli w posiłkach;
• picie dużej ilości wody, która nawadnia organizm.

Suplementacja w chorobie nowotworowej

W przypadku, kiedy zdiagnozowano u nas nowotwór, sposób żywienia w różnych okresach leczenia, między terapiami, lub po wyleczeniu, jest sprawą indywidualną. Jednak, w tej sytuacji wskazana jest konsultacja dietetyczna. Dietetyk pomoże znaleźć błędy żywieniowe, przeanalizuje stosowane do tej pory menu i okaże wsparcie w zakresie wdrożenia suplementacji.  Badania dowiodły, że podstawowymi składnikami suplementacji powinny być: witamina D, C, witaminy z grupy B, selen, wapń i cynk. Dodatkowo ważne jest uzupełnienie diety w probiotyki.

Coraz więcej badań potwierdza też ważną rolę suplementacji w onkologii.

Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem, który obchodzimy 4 lutego, to dobra okazja do zapoznania się z najważniejszymi informacjami na temat metod leczenia i programów zapobiegających wystąpieniu nowotworów. To też dobry czas, by przyjrzeć się swojej diecie i stylowi życia i podjąć decyzję o zmianie złych nawyków żywieniowych. Lekarze i dietetycy podkreślają, bowiem, że regularna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta mają kluczowe znaczenie w zachowaniu zdrowia i mogą obniżać ryzyko wystąpienia nowotworu.