Top

Kolagen – wyglądaj młodziej i zadbaj o stawy!

Kolagen odgrywa ważną rolę w naszym życiu, a jego odpowiednia ilość ma bezpośrednie przełożenie na jakość naszego samopoczucia i dobrostanu, czyli tzw. “well being”. Należy on do najważniejszych białek strukturalnych i stanowi aż 30% masy całości białek w organizmie.

Znajduje się we wszystkich tkankach łącznych m.in. w kościach, skórze, ścięgnach czy więzadłach. Zapewnia też integralność strukturalną naszych organów wewnętrznych. Jego kondycja (poziom) wywiera również wpływ na jakość i wygląd naszej skóry oraz na sprawność fizyczną, co w konsekwencji przekłada się na dobre samopoczucie. Co więcej, skoro WHO za zdrowie uważa stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu, to można powiedzieć, że “dobra kondycja” naszego kolagenu będzie miała bezpośredni wpływ na nie.

Budowa i rodzaje kolagenów

Kolagen jest wysoce niesymetryczną cząsteczką zbudowaną z łańcuchów polipeptydowych. Ze względu na różnice w budowie kolagenu wyodrębnione zostały jego typy w liczbie 28 (choć inne źródła podają ich 29). Każdy typ kolagenu w swojej strukturze zawiera potrójną spiralę (superhelisę). Jej zawartość w poszczególnych rodzajach jest różna i waha się od 10 % (kolagen XII) do nawet 96 % (kolagen I). Potrójna helisa składa się z trzech lewoskrętnych łańcuchów polipeptydowych. Synteza i tworzenie się kolagenu odbywa się w fibroblastach z aminokwasów endogennych, a same włókna kolagenowe charakteryzują się dużą zawartością glicyny, proliny oraz hydroksyproliny.

Rola kolagenu w procesach starzenia się skóry

W organizmie młodej i zdrowej osoby kolagen jest automatycznie wytwarzany i podlega ciągłej “wymianie”, która regeneruje na bieżąco uszkodzone superhelisy. Z wiekiem jednak organizm traci zdolność do syntezy włókien kolagenowych z powodu zaburzenia czynności fibroblastów, dlatego ulegają one ścieńczeniu i skróceniu. W praktyce oznacza to, że więcej komórek kolagenu naturalnie obumiera, niż jest przez organizm produkowanych. Badania udowodniły, że zaczyna się to dziać już w okolicach 26 roku życia, a więc bardzo wcześnie. Proces ten potęgują czynniki wewnętrzne, jak i zewnętrzne, na które narażona jest większość z nas. Z najważniejszych należy wymienić stres, choroby, intensywny wysiłek fizyczny, zanieczyszczenia środowiska, promieniowanie jonizujące i promieniowanie UV. Do czynników wewnętrznych zalicza się hormony i procesy metaboliczne.

Uważa się, że całkowita zawartość kolagenu spada ok. 1 % rocznie, a w wyniku kumulacji działania wspominanych czynników dochodzi do zmian strukturalnych i fizjologicznych w każdej z warstw skóry, zwłaszcza poddanych przewlekłej ekspozycji na promienie słoneczne, oraz zmian w jej wyglądzie. Znacznie spada elastyczność skóry, pojawiają się głębokie zmarszczki i liczne przebarwienia plamiste, a także rozstępy i cellulit. Niedobór białek kolagenowych powoduje osłabienie i łamliwość włosów, u wielu osób może objawiać się ich wypadaniem, a nawet przedwczesnym łysieniem.
Istnieje wiele materiałów naukowych potwierdzających korzystny wpływ kolagenu na zmniejszenie widoczności zmarszczek i znaczą poprawę kondycji warstw skóry.

W jednym z badań przeprowadzonym na kobietach w wieku 35–55 lat, poddanych działaniu hydrolizatu kolagenu przyjętego doustnie, wykazano znaczną poprawę elastyczności skóry u starszych kobiet, w porównaniu do grupy kontrolnej przyjmującej placebo, po ośmiu tygodniach stosowania suplementacji. U niektórych badanych zaobserwowano także zahamowanie utraty wody i poprawę nawilżenia skóry[2].

W kolejnym badaniu dowiedziono, że doustne stosowanie kolagenu pochodzącego z łososia zmniejsza jego utratę tego białka w organizmie. Dodatkowo powoduje jego fragmentację w starzejącej się skórze, a także łagodzi skutki stresu oksydacyjnego [3].
Uzupełnianie niedoborów tego ważnego białka prowadzi do widocznej redukcji zmarszczek, poprawy nawilżenia skóry i zmniejszenia głębokości fałd nosowo-wargowych. Zaobserwowano także znaczącą poprawę gęstości kolagenu oraz jędrności skóry po 12 tygodniach stosowania suplementu.

Podsumowując przytoczone przykłady poparte naukowymi wnioskami można stwierdzić, że kolagen i jego hydrolizat powinny być wykorzystywane w terapii zmarszczek.

Kolagen i jego rola w utrzymaniu zdrowych stawów

Najważniejszy z punktu widzenia zdrowia stawów jest kolagen typu II, który występuje zarówno w chrząstkach stawowych, jak i więzadłach. W rozwijającej się chrząstce głównym elementem budulcowym jest zróżnicowany polimer kolagenów II, IX i XI, natomiast u osób dojrzałych chrząstka zbudowana jest z kolagenów III, VI, IX, X, XI, XII oraz XIV. Wraz z wiekiem dochodzi do zmian w obrębie warstw chrząstki – spada nawodnienie macierzy oraz maleje ilość agregatów proteoglikanów, co w efekcie prowadzi do sztywności kompresyjnej chrząstki.

Wykazano, że hydrolizowana forma kolagenu wywiera pozytywne, terapeutyczne działanie w przypadku osób z osteoporozą i zapaleniem stawów. Może zwiększać gęstość i mineralizację kości oraz zmniejszać ból związany ze zmianami w chrząstce stawowej. Badania kliniczne sugerują, że już dawka 2,5 mg dziennie kolagenu typu II wykazuje działanie biologiczne. Głównym miejscem lokalizacji tego białka jest tkanka chrzęstna, w której kolagen typu II stanowi 60 % suchej masy macierzy pozakomórkowej.

Białko kolagenowe ma też zastosowanie w diecie osób aktywnych fizycznie. Przeprowadzono badanie, które pokazało, że długookresowe przyjmowanie kolagenu poprawia stan zdrowia stawów u sportowców. Grupa badawcza składała się z 147 osób (72 mężczyzn i 75 kobiet). Przez okres 24 tygodni połowa badanych przyjmowała 25 ml płynu z 10 g kolagenu, a druga połowa 25 ml płynu placebo. W obydwu grupach badano bolesność, ruchomość oraz stan objawy stanu zapalnego w stawach. Na podstawie przeprowadzonego badania stwierdzono, że stosowanie kolagenu u sportowców pozwala złagodzić odczuwanie bólu i zmniejsza ryzyko powstawania zmian zwyrodnieniowych. Widać z tego, że przyjmowanie kolagenu na problemy ze stawami jest jak najbardziej wskazane.

Wciąż jednak podkreśla się potrzebę przeprowadzenia rzetelnych badań dla precyzyjnego określenia wskazań do stosowania suplementów diety w patologiach stawów i dokładnej oceny ich skuteczności.
Dodatkowym aspektem, o którym należy również pamiętać w przypadku suplementacji białek kolagenowych jest zapewnienie odpowiedniej podaży witaminy C. Jej obecność jest niezbędna do produkcji kolagenu. Przy zakupie takich suplementów diety na stawy trzeba pamiętać, aby dostarczały ok. 8 g kolagenu i przynajmniej 60 mg witaminy C na porcję. Niektóre preparaty dostępne na rynku zawierają również substancje wspomagające kondycję stawów: glukozaminę, chondroitynę, czy kwas hialuronowy. Oczywiście obecność takich składników należy uznać za duży plus i warto je przyjmować razem z naturalnym kolagenem wspomagająco na stawy.

Bibliografia:
1. “Food forum” nr 4(20)/2017
2. Proksch E., Segger D., Degwert J., Schunck M., Zague V., Oesser S., Oral supplementation of specific collagen peptides has beneficial effects on human skin physiology: a double-blind, placebo-controlled study, Skin pharmacol phys 2014; 27 (1): 47-55
3. Liang J., Pei X., Zhang Z., Wang N., Wang J., Li Y., The Protective Effects of Long-Term Oral Administration of Marine Collagen Hydrolysate from Chum Salmon on Collagen Matrix Homeostasis in the Chronological Aged Skin of Sprague-Dawley Male Rats, J food sci 2010; 75 (8): 230-238
4. Informacje ogólnodostępne w Internecie

Brak komentarzy

Dodaj komentarz